Cataract operatie
Verloop van een cataract operatie
We zien u eerst op consultatie in de Oogkliniek in Brugge. Daar gaan we het zicht opmeten en doen we scans van het netvlies en het hoornvlies om andere problemen uit te sluiten. We meten dan ook de sterkte van de kunstlens op. Dr Steven Renier zal dan bespreken welke types kunstlens we kunnen plaatsen. Vaak is dat een standaard lens, soms is dat een lens met een lichte (comfortlens) of hogere leessterkte (multifocale lens).
De ingreep gaat door in het AZ Zeno in Blankenberge, waar we een operatiezaal ter beschikking hebben met high tech apparatuur. Daardoor duurt de ingreep nog maar 10 minuten. De dag nadien zien we u terug op controle.
Symptomen
De meest klassieke vorm van cataract is ouderdoms cataract, wat we ‘nucleair’ cataract noemen. Hierbij wordt de lens langzaam geliger. De voornaamste symptomen zijn een doffer, geliger en vooral wat waziger zicht. Een ander frequent symptoom is een minder goed zicht ’s nachts en bij fel licht. Dit type van cataract ontstaat heel langzaam. Daardoor zijn mensen met dit type van cataract zich vaak niet bewust dat hun zicht niet goed is. Typisch gaan ze dit pas merken wanneer er 1 oog geopereerd is: hun geopereerde oog ziet veel scherper, de kleuren zijn levendiger met een meer witte, vollere toon.
Een andere vorm is posterior cataract. Dit wordt veroorzaakt door inname van cortisone en zien we bij jongere mensen. Bij dit type gaat het zicht sneller achteruit.
Wat zijn de oorzaken?
Posterior cataract
We zien dit type cataract meest bij 50+ ers na inname van cortisone, ofwel in pilvorm, inhaler of druppels. Niet iedereen die cortisone neemt zal dit type van cataract ontwikkelen; alleen bij mensen met bepaalde genen hebben hier last van. Ook na een trauma (boksers, …) of na vroegere oogheelkunde zoals een vitrectomie kan dit ontstaan.
Eenmaal deze vorm begint kan je weinig doen om dit tegen te houden. Stoppen met cortisone is niet zinvol eenmaal dit proces in gang is gezet. De evolutie is meestal vrij snel. Vaak kan dit op een half jaar tijd fors last bezorgen.
Ouderdomsgebonden ‘nucleair’ cataract
Dit is de meest voorkomende vorm van cataract. Naarmate we ouder worden wordt de lens geliger en waziger. Dit ontstaat door ‘oxidatie’ van de lens: aantasting door UV stralen en afvalstoffen. Deze stapelen zich door de jaren heen op in onze ooglens. Zeldzamer komt dit type cataract ook eens vroeg voor: bij rokers, bij mensen met hogere bijziendheid of mensen die eerder al een oogingreep hebben ondergaan.
Zelf kan je niet veel doen om dit tegen te houden: vaker een zonnebril dragen, niet roken en gezond eten.
De cataract operatie
Onze techniek: Computergeleide cataractoperatie met direct chop
Dankzij deze techniek kunnen we sneller en veiliger werken dan de standaard techniek. De ingreep duurt ongeveer 10 minuten.
De cataractoperatie verloopt in volgende stappen: eerst worden micro-incisies gemaakt. De grootste insnede is 2.2mm. Daarna verdoven we het oog extra, waardoor alles volledig pijnloos verloopt. We maken (computergeleid) een ronde opening in het lenszakje. We spuiten wat water rond de lens zodat we die kunnen draaien in de lenszak. Daarna verdelen we de lens in stukjes en gaan we 1 voor 1 deze opzuigen. Daarna steken we de nieuwe, heldere kunstlens op zijn plaats. Deze plaatsing gebeurt volgens de instructies van de computer die de chirurg door de microscoop ziet.
Wat merkt u tijdens de cataract operatie?
Tijdens de ingreep ligt u op onze comfortabel operatiebed. U zal geen pijn voelen want het oog is verdoofd door druppels. U zal soms een druk voelen of een branderig gevoel wanneer we de verdoving inspuiten. We gaan vaak spoelen met water, dat zal u een paar keer voelen. Tijdens de ingreep zal u het licht van de microscoop zien en in het midden van de ingreep zal u felle bewegende kleuren zien. Als er problemen zijn tijdens de ingreep kan u ons steeds aanspreken. Ook zal de chirurg tijdens de ingreep feedback geven zodat u weet dat alles vlot verloopt.
Net na de ingreep
Een kwartiertje na de ingreep begint de verdoving uit te werken. U zal dan wat een schurend gevoel krijgen en de ogen kunnen wat tranen. Het zicht zal de dag zelf sowieso wazig zijn, maar u zal door de schelp wel kunnen zien. De dag na de cataract operatie zal het zicht al een pak beter zijn. Het kan gerust een paar dagen duren eer het zicht helemaal maximaal is. De snelheid van de genezing hangt af van welke techniek er gebruikt is en de kwaliteit van het hoornvlies. De ochtend na de cataract operatie mag u de schelp afnemen en al starten met uw druppels.
Herstel na de cataract operatie
Een 15 tal minuten na de cataract operatie is de verdoving uitgewerkt: dan zal u last hebben van een wat schurend gevoel en last van tranen. Het zicht zal nog wazig zijn. Naar de avond toe begint dit al wat op te klaren. De dag nadien is het zicht bij de meeste mensen al vrij scherp. Bij een hardere cataract of een wat fragieler hoornvlies kan het nog een paar dagen extra duren eer het zicht opklaart. Sowieso zal het zicht pas echt stabiel zijn 1 maand na de cataract operatie. Dan kunnen we een nieuwe bril voorschrijven.
De eerste weken na de cataract operatie kan u met momenten last hebben van een schurend gevoel. Dit valt het meest op een paar weken na de ingreep, bij de meeste patiënten is dit gevoel na 6 weken weer verdwenen.
U zal de eerste weken tot maanden gevoelig zijn aan het licht. Dit komt omdat uw eigen ooglens met cataract het licht wat tegen hield. Ze werkte dus wat als een zonnebril. Uw inplantlens laat meer licht door, dit is dus weer wennen.
Ook zal u merken dat de kleuren zijn veranderd na een cataract operatie. Dit is omdat uw eigen lens wat meer geel was. Tijdens de cataract operatie is ze vervangen door een heldere kleurloze lens zodat het lijkt dat uw kleurzicht verandert. Dit is tijdelijk, uw hersenen gaan zich hier weer aan aanpassen.
Risico’s van een cataract operatie
De risico’s van een cataractoperatie zijn gelukkig heel beperkt. Het risico is vooral afhankelijk van het type cataract en van de chirurg die de ingreep uitvoert. We zien dat in gespecialiseerde ‘high volume’ centra de kans op complicaties lager ligt, zeker bij een standaard cataractingreep.
We bespreken hier de risico’s en mogelijke complicaties in detail.
Soorten lenzen bij cataract operatie
Standaard lens bij cataract operatie
Deze lens is terugbetaald bij een cataract operatie. Deze heeft één focuspunt (‘monofocaal’), meestal gaan we deze focussen zodat u hiermee scherp ziet voor veraf. Het zicht op tussenafstand (bvb PC werk of GSM lezen) en voor dichtbij is dan sowieso wazig. Om dit scherp te zien is er dan nog een leesbril nodig.
We kunnen eigenlijk het focuspunt van die standaardlens kiezen. Soms kunnen we dit op ook 40 centimeter plaatsen zodat het zicht dichtbij mooi scherp is zonder bril. Voor veraf zal u na de cataract operatie dan nog een bril nodig hebben. Dit kunnen we toepassen bij mensen die veel lezen of veel werk dichtbij doen.
Multifocale lens
Deze lens heeft een hoge sterkte voor tussenafstand en dichtbij, waardoor de meeste mensen quasi geen leesbril meer nodig hebben. Deze lensimplantaten gaan we meestal verkiezen bij iemand die zijn multifocale bril wil wegwerken. We gaan dan op voorhand opmeten of we deze lens kunnen plaatsen: de centrage van de lens moet juist zijn, de pupil mag niet te groot zijn en de ogen moeten perfect gezond zijn.
Bij lezen bij weinig licht of lang PC werk kan een bril soms nog nodig zijn, andere activiteit gaan perfect lukken zonder bril.
Wij verkiezen als lensimplantaten de Finevision lenzen van Physiol, of de Panoptix lens van Alcon. Deze lenzen zijn bij de beste multifocale implantlenzen op de markt.
Comfort lens
Deze lensimplant heeft een uitstekend zicht voor veraf (net als een standaardlens) en heeft tevens een lichte sterkte voor op tussenafstand. Daardoor gaan veel alledaagse taken (GSM lezen, even met de PC werken) al lukken zonder een leesbril. Om echt te lezen zal deze lens nog onvoldoende zijn, dan is een leesbril nog nodig.
We gaan deze lensimplantaat plaatsen bij mensen die niet in aanmerking komen voor multifocale lenzen, of waarbij een uitstekend vertezicht en nachtzicht nodig is.
Veelgestelde vragen
Wanneer moet je cataract laten opereren?
Bij beginnend cataract (met een zicht van 7/10 of hoger) laten we de keuze aan de patiënt. Als het nog niet stoort, wachten we af. Eenmaal we zien dat het zicht waziger wordt dan een 7/10 gaan we een cataract operatie echt aanraden. We zien dat mensen met een goed zicht minder snel vallen, mentaal scherper zijn en zelfs minder kans hebben op depressie of dementie.
Hoe lang duurt een cataract operatie?
Dat hangt wat af van de techniek en de chirurg. Meestal duurt een ingreep in ons centrum 10 minuten. In totaal bent u 2 uur in het ziekenhuis aanwezig.
Hoe lang kan een cataractingreep uitgesteld worden?
De meest courante (leeftijdsgebonden) vorm gaat maar heel traag achteruit. Vaak kan er nog een paar jaar gewacht worden voordat het zicht storend wordt en dus een cataractoperatie nodig is. Posterior cataract (na cortisone inname) gaat vaak sneller achteruit en kan na een paar maanden al een slecht zicht geven zodat een cataract operatie aangewezen is.
Hoe lang is het herstel na een cataract operatie?
De meeste mensen gaan de dag na de cataract operatie al vrij goed zien. Bij een hardere cataract of wanneer het hoornvlies wat fragiel is kan het een paar dagen langer duren eer het zicht scherp is
Wat is cataract?
Cataract is het langzaam troebel worden van de lens in het oog. Meestal is dit door het ouder worden. Als dit stoort kan de cataract geopereerd worden.
Hoeveel kost een cataract operatie
Een standaard cataractoperatie wordt terugbetaald tot 200 euro. De prijs kan hoger zijn als er een speciale lens geplaatst wordt
Hoe lang blijft een cataract lens goed
De lens die geplaatst wordt tijdens een cataractoperatie zal normaal gezien altijd helder blijven. Wel zien we bij 20% nastaar ontstaan: littekenweefsel op de lens. Dit kunnen we met de laser makkelijk verwijderen
Worden beide ogen tegelijk geopereerd van cataract?
Grote studies tonen aan dat er geen extra risico is wanneer we beide ogen op dezelfde dag opereren. De terugbetaling in België laat het echter niet toe om dit toe te passen.
Hoe lang ben ik werkonbekwaam na een cataract operatie?
Het herstel na een cataractoperatie is heel snel, na 3 dagen kan u weer aan het werk. Alleen bij jobs met forse fysieke inspanningen gaan we langere werkonbekwaamheid voorschrijven.
Waarom is het zicht nog wazig na een cataractingreep?
De dag van de cataractingreep zwelt het hoornvlies wat op, daardoor wordt deze wat mat. Het lijkt alsoft je door mat glas kijkt. Bij een standaard, vlotte ingreep zal dit snel opklaren. Bij een moeizaam verlopen cataractingreep of een hoornvlies dat van mindere kwaliteit is kan dit langer duren.
Wat zijn de symptomen van cataract?
De meest voorkomende symptomen zijn: een langzaam waziger zicht, doffere kleuren en geliger zicht. Dit ontstaat langzaam en zeker in het begin merkt de patiënt dit nog niet.
Hoe snel kan ik met de auto rijden na een cataract operatie?
De voorwaarde is dat uw zicht voldoende goed is en dat u gewend bent aan uw zicht. Meestal kan u een paar dagen na de operatie al met de auto rijden.
Kan een kunstlens vervangen worden?
Ja. Indien dit binnen de 6 weken na de plaatsing gebeurt is dit een vrij makkelijke ingreep. Nadien groeit die kunstlens vast en wordt de ingreep een pak moeilijker.
Wanneer mag ik alcohol drinken na een staaroperatie?
Alcohol drinken is geen probleem na een staaroperatie. Zolang u niet op uw oog valt is dit prima. Wat beperken is dus de boodschap.
Welke bril na een cataractoperatie?
Welke bril u moet dragen na een cataract operatie hangt af van het soort lens dat geplaatst is en hoe nauwkeurig het resultaat was. Bij een standaardlens (monofocaal) is meestal geen bril meer nodig voor veraf, alleen voor dichtbij. Dan is een leesbril dus voldoende. U kan dan ook na de cataractoperatie nog een multifocale bril dragen waarbij bovenaan er geen sterkte meer in zit. Wanneer een multifocaal lensimplantaat geplaatst is zal u meestal geen leesbril meer nodig hebben. Bij weinig licht of lang PC werk kan het zijn dat u na uw operatie toch nog eens een bril zal dragen.
Welke lens bij een cataractoperatie?
U kan bij een cataract operatie kiezen tussen 3 verschillende types lensimplantaten: een monofocale lens (standaardlens). Deze ziet alleen scherp voor veraf. Een comfortlens. Deze lens heeft al een lichte sterkte zodat u dingen op tussenafstand al scherper zal zien. Een multifocale lens ziet scherp voor ver en voor dichtbij zodat er geen bril meer nodig zal zijn. Welk type lens beste voor u is overlegt u best met uw oogarts.
Is cataract gevaarlijk?
Nee, cataract op zich is in de meeste gevallen niet gevaarlijk en zeer goed te behandelen. Cataract kan gevaarlijk worden indien het jarenlang niet behandeld wordt. Dan kan de lens zodanig 'rijp' worden dat deze extreem hard wordt en de cataract operatie moeilijker zal verlopen. Ook kan een rijpe cataract complicaties veroorzaken zoals drukstijging wat verdere beschadiging geeft aan het oog.
Is cataract erfelijk?
De meeste vormen van cataract zijn niet erfelijk maar zuiver leeftijdsgebonden. Er zijn echter uitzonderingen, in sommige families komt cataract vroeger voor (voor de leeftijd van 50 jaar) of kan het zelfs aangeboren zijn. Maar dat is uitzonderlijk. Ook dan kan een cataract operatie het probleem oplossen.
Is cataract hetzelfde als staar?
Staar is een oudere benaming voor cataract, dat werd 'grijze staar' genoemd. 'Groene staar' was een synoniem voor glaucoom.
Is cataract te genezen?
Cataract is vrij evident om te genezen. Dit kan met een cataract operatie normaal gezien opgelost worden. Druppels of andere behandelingen bestaan (op dit moment) nog niet.
Is een cataract operatie pijnlijk?
Nee, een cataract operatie verloopt normaal gezien pijnloos. We verdoven op voorhand met druppels en geven tijdens de ingreep zelf nog extra verdoving zodat de cataract operatie vlot en comfortabel moet verlopen.
Wie krijgt cataract?
Cataract wordt meestal storend bij mensen ouder dan 70. We gaan een operatie overwegen wanneer de patient ongemak ervaart van zijn zicht. Zeldzaam ontstaat het ook op jongere leeftijd. Dan kan het erfelijk zijn of onstaan door het innemen van medicatie.
Welke leeftijd ontstaat cataract?
Cataract komt meestal voor bij mensen boven de 70. Er zijn echter uitzonderingen: soms is dit erfelijk en onstaat dit al bij dertigers of kan het zelfs aangeboren zijn. Ook kan het op jongere leeftijd ontstaan bij het innemen van sommige soorten medicatie.
Wanneer moeten we cataract opereren?
Als algemene regel gaan we cataract pas opereren wanneer de patiënt hier last van ondervindt, wanneer het zicht te wazig is. Vaak is dit vanaf het zicht 7/10 is of minder. Soms ontstaat cataract echter zo langzaam dat de patient zelf niet doorheeft dat het zicht aan het verminderen is, dan gaan we al sneller een cataract operatie aanraden. Zeker wanneer iemand met de auto rijdt is een operatie dan sneller aangewezen.
Kan een cataract behandeling zonder operatie?
Op dit moment is de enige mogelijke behandeling van cataract een operatie. Er zijn studies lopende om met druppels de waas in de lens te doen opklaren, maar deze zijn nog onvoldoende bewezen en dit staat nog in een experimenteel stadium.
Welke oogdruppels voor cataract?
Wanneer u geopereert bent van cataract zal u nog 2 soorten oogdruppels moeten indoen: Tobradex en Dicloabak, en dit gedurende 3 weken na de cataract operatie.