Bijziendheid bij kinderen: tips om myopie af te remmen

Wat is myopie (bijziendheid)?

Bijziendheid wordt ook myopie genoemd. Iemand die bijziend is, kan voorwerpen in de verte niet goed zien. Als iets dichtbij is, kan iemand met myopie (of bijziendheid) het wel scherp zien.

Ze hebben vaak een oog dat in verhouding te lang is. Dit wilt zeggen dat de afstand tussen het hoornvlies (aan de voorkant van het oog) en het netvlies (aan de achterkant van het oog) te groot is.

Het kan ook zijn dat bij iemand die bijziend is, het hoornvlies of de ooglens te gebogen is. In beide gevallen valt het licht niet precies op het netvlies, maar ervoor. Dit is de exacte oorzaak van een onscherp beeld. Deze afwijking wordt gecorrigeerd met een bril of lenzen met een negatieve sterkte.

Wanneer ontstaat bijziendheid bij kinderen?

Kinderen ontwikkelen gewoonlijk bijziendheid tussen de leeftijd van 6 en 12 jaar. De aandoening verergert dan langzaam bij oudere kinderen.

De reden hiervoor is dat naarmate het oog groeit, het brandpunt van de lichtstralen steeds verder voor het netvlies komt te liggen. De progressie van bijziendheid vertraagt gewoonlijk rond de leeftijd van 25 jaar. Vanaf dan blijft de sterkte meestal stabiel.

Tot voor kort bestond er geen behandeling voor verergerende bijziendheid. Men ontdekte dat atropine oogdruppels de groei van het oog kunnen afremmen en daardoor helpen tegen toename van ernstige bijziendheid.

Tips om bijziendheid bij kinderen te verminderen

De gevallen met myopie of bijziendheid groeien wereldwijd. We zien een toename van bijziendheid bij kinderen, en ook de mate van bijziendheid neemt toe.

In Azië is bijziendheid zelfs epidemisch geworden: waar in 1950 nog 10-20% van de bevolking bijziend was, zijn nu 90% van de jongeren daar bijziend.

Azië heeft de grootste frequentie van kinderen met bijziendheid, maar ook in het westen nemen de aantallen gevoelig toe. Nu is ongeveer 50% van de jongeren in Europa en de VS bijziend. Dat is het dubbele van 50 jaar geleden.

Op zich kunnen oogaandoeningen zoals bijziendheid goed opgelost worden met brillen, contactlenzen of door je ogen te laten laseren op volwassen leeftijd.

Maar bijziendheid is meestal te wijten aan een oogbol dat tijdens de groei te lang is geworden, wat risico’s met zich meebrengt zoals een netvliesloslating. Het is dus zeker nuttig om de mate van bijziendheid binnen de perken te houden.

Hier zijn de risicofactoren volgens de American Academy of Ophthamology:

• Veel en lang concentreren op een taak dichtbij: lezen, tablet, …
• Hoger onderwijs (lang studeren dus)
• Weinig buitenactiviteiten
• Televisie kijken
• PC, tablet en GSM
• Luchtvervuiling
• Erfelijk: bijziende ouders krijgen vaak bijziende kinderen
• Gebruik van een nachtlampje
• Raciaal
• Hoger IQ

Hoge myopie (hoge bijziendheid)

De meeste mensen die bijziend zijn hebben een lang oog. Het gemiddeld oog van iemand die geen min bril nodig heeft, is 23 mm lang.

Als iemand een bijziend oog langer dan 26 millimeter heeft, of als zijn sterkte hoger is dan -6, dan heeft hij of zij hoge bijziendheid. Dit wordt ook wel hoge myopie genoemd.

Bij mensen die hoog bijziend zijn wordt het oog niet alleen langer maar het netvlies vaak ook dunner.

Iemand met deze aandoening krijgt meestal problemen na de leeftijd van 40 jaar, waaronder: perifere netvliesdegeneratie (een verzwakking van de randen van het netvlies), netvliesloslating (ablatie van het netvlies), afwijkingen in de gele vlek (myope maculopathie), abnormale vorm van de oogbol (staphyloma), glaucoom of afwijkingen rond of in de oogzenuw.

Door deze aandoeningen kunnen veel bijziende mensen, moeilijk zien. Dit gaat niet weg met een bril of contactlenzen. Laserbehandeling en geïmplanteerde lenzen helpen ook niet tegen bijziendheid (myopie).

Deze hulpmiddelen en behandelingen veranderen alleen de vorm van jouw oog; ze hebben geen invloed op de lengte. Het is daarom belangrijk voor kinderen om in de eerste plaats te voorkomen dat ze myopie ontwikkelen op jongere leeftijd, zodat ze later in hun leven geen ernstige problemen krijgen.

Wat kan je dan als ouder praktisch doen om de bijziendheid wat tegen te houden?

1. Wissel lang lezen of werk dichtbij af met veraf te focussen & laat kinderen regelmatig buiten spelen

Constant focussen voor veraf zorgt ervoor dat je ogen langzaam hun focusafstand verleggen naar dichtbij. Daarom kan je je kind aanraden van tijdens het lezen of studeren ook vaak eens de ogen langer te ontspannen en eens naar buiten te kijken. De 20-20-20 regel is de sterkst beschermende factor: als je 20 minuten hebt gelezen, focus dan eens voor 20 seconden naar iets dat 20 meter in de verte staat.

Allemaal vrij artificieel natuurlijk om bij een kind toe te passen. Praktisch: zet je bureau van je kind voor het raam, dan gaan ze automatisch af en toe eens naar buiten kijken. Zie dat ze minimaal 30 centimeter afstand houden tussen hun boek, tablet of smartphone. Neem na 20 minuten bekijken van een tablet of smartphone, minstens 5 minuten pauze en kijk daarbij naar iets verder weg.

Laat je kind ook regelmatig buiten spelen: de American Academy of Ophthalmology raad aan om kinderen at risk voor forse bijziendheid (myopie) 2 uur per dag buiten te laten spelen.

2. Atropine oogdruppels

Wanneer we al forse bijziendheid of myopie opmerken in een vroege jeugd gaan we vaak atropine oogdruppels opstarten. Er is een wetenschappelijk onderzoek waaruit is gebleken dat Atropine 0.01% 2x per dag gedurende enkele jaren de toename van bijziendheid halveert.

Atropine is een natuurlijke stof die in sommige plantensoorten voorkomt. Het middel werkt door de pupil van het oog wijder te maken en door de spieren die het oog scherpstellen te ontspannen. Beide effecten zorgen voor een langzamere groei van het oog.

Atropine oogdruppels zijn verkrijgbaar in verschillende doseringen. Hoe hoger de dosering, hoe beter de atropine oogdruppels werken tegen aandoeningen zoals een ernstige vorm bijziendheid (myopie) en andere oogproblemen. Bijwerkingen zoals wazig zien dichtbij en last van licht worden echter ook erger bij een hogere dosering dan bij een lage dosering.

En dat zonder enige nevenwerkingen. Het nadeel van de behandeling is dat ze wel secuur moet worden verder gezet: wanneer de behandeling al na een jaar stopt, zal het kind een spurt doormaken van myopie zodat het jaar behandelen teniet wordt gedaan.

Blijven behandelen dus, en dat jarenlang. Op dit moment is er in België nog geen fabrikant die Atropine oogdruppels maakt, je moet dus om de maand passeren bij je apotheker voor een magistrale bereiding

3. Vitamine D supplementen

Meer en meer studies zien een link tussen een te laag vitamine D en bijziendheid. Vitamine D is een vitamine (eigenlijk een soort van hormoon) dat jouw lichaam aanmaakt wanneer de huid in contact komt met zonlicht. In de herfst en wintermaanden hebben de meeste mensen tekort aan vitamine D, tenzij je dit bij neemt in de vorm van supplementen. Nu zien we in studies dat kinderen met een lager vitamine D gehalte vaker ook bijziend zijn, het zou dus kunnen dat vitamine D er voor zorgt dat bijziendheid minder snel toeneemt. Dat zou ook een verklaring kunnen zijn waarom kinderen die veel buiten spelen minder bijziend worden: misschien is het niet alleen de focus op veraf die telt, maar ook de aanmaak van vitamine D.

4. Kies voor een multifocale bril of bifocale bril

Als een kind bijziend is kan het met een multifocale bril of een bifocale bril zowel beter veraf als dichtbij kijken. Zachte multifocale lenzen hebben hetzelfde effect. Vaak schrijven we zo’n bril of contactlenzen voor in combinatie met atropine oogdruppels.

De brillen of lenzen alleen werken niet zo goed als de combinatie van bril en contactlenzen met de atropine oogdruppels.

5. Vermijd lezen met een nachtlampje

Wat kan je op latere leeftijd doen tegen bijziendheid?

Ogen laten laseren

Als volwassene bestaan er verschillende behandelingen om terug scherp te zien zoals contactlenzen, ogen laseren of het plaatsen van implantlenzen om de myopie weer te corrigeren. Let wel: je moet minstens 21 jaar zijn, en stabiel eer je zo’n behandeling kan overwegen.